Fonologia[]
Samogłoski[]
Pisownia łacińska | Cyrylica (do 1920) | Wymowa w IPA |
---|---|---|
a | а | /ɐ/ |
e | э | /e/ |
i | и | /i/ |
o | о | /o/ |
u | у | /u/ |
ja | ҍ | /jɐ/ |
Spółgłoski[]
Pisownia łacińska | Cyrylica (do 1920) | Wymowa w IPA |
---|---|---|
b | б | /b/ |
c | ц | /ts/ |
č | ч | /tʃj/ |
d | д | /d/, /ð/ |
dž | дж | /dʒ/ |
f | ф | /f/ |
g | г | /g/ |
h | х | /x/ |
j | й | /j/ |
k | к | /k/ |
l | л/ль | /l/ |
ł | лъ | /w/ lub /ɬ/ |
m | м | /m/ |
n | н | /n/ |
p | п | /p/ |
r | р | /r/ |
s | с | /s/ |
š | ш | /ʃj/, /ç/ |
t | т | /t/, /θ/ |
v | в | /v/ |
z | з | /z/ |
ž | ж | /ʒj/ |
Historia języka spalskiego[]
Depalatalizacja[]
Likwidacja iloczasu[]
Zrównanie się długich samogłosek z krótkimi.
Brak palatalizacji grup kv, gv[]
Akanie[]
Akanie w pierwszej sylabie poprzedzającej sylabę akcentowaną jako a.
Twardnienie (depalatalizacja) r i l[]
Stwardnienie miękkiego r oraz l, z tym, że miękkie l zostało zachowane wyłącznie przed i.
Zanik jerów[]
ь > i
ъ > // (w pozycji na końcu wyrazu) ъ > e, o (w innych miejscach)
Zmiana wymowy t na /θ/ oraz d na /ð/ przed i.[]
Przejście twardego l w ł sceniczne[]
l > ł między identycznymi samogłoskami twardymi, a także przed o oraz u na początku wyrazu.
Likwidacja samogłosek pochylonych[]
Pochylone o przechodzi w pozycji nieakcentowanej do /a/ natomiast akcentowane przechodzi dyftongizację do ue /we/ , pozostałe pochylone stają się alofonami.
Zanik samogłosek nosowych[]
- ą > u (inicjalnie i końcowo) lub > ju (w pozostałych pozycjach)
ugjel - węgiel (tutaj nieregularna palatalizacja wtórna)
- ę > a (inicjalnie) lub > ja (w pozostałych pozycjach)
Zanik samogłoski y[]
Likwidacja (niezbyt regularna) y, które w pozycji końcowej (ale tylko w zaimkach i pewnych przyrostkach) przechodzi w e. W pozostałych przypadkach zamiana w i.
Zanik samogłoski ě (jać)[]
- ě > o w pozycji końcowej
- ě > ja w pozycji środkowej
- ě > a w pozycji środkowej przed i po /j/, /w/, l, r)
W części słownictwa występuje nieregularne e, będące skutkiem wpływów języka cerkiewnego. W dialektach wpływ ten nie istnieje bądź jest bardzo znikomy.
Mazurzenie[]
č, š w pozycjach inicjalnej, interwokalicznej i końcowej przechodzą do c, s. Natomiast ž nie ulega mazurzeniu w żadnej pozycji.
Sziakanie[]
Wymowa pozostałych (przedspółgłoskowych) č, š, ż odpowiednio jako głoski między č/ć, š/ś (/ç/) oraz ż/ź.
Zanik sonantów[]
- r, r' > or
- l, l' > ol
Zmiany gramatyczne[]
- Dopełniaczowa końcówka rodzaju męskiego w deklinacji przymiotników -ego przechodzi w -ega.
- Narzędnik wychodzi z użycia; jego funkcje po części przejmują Mianownik i Celownik.
- formułuje się tryb nieświadka, który z czasem zmienia się w tryb generalizujący
Zróżnicowanie dialektalne[]
Istnieją dwa podstawowe warianty języku spalskiego: spalski (znany także jako metropolitarny) i nowoprzymorski, oba podzielone na zróżnicowane dialekty. Największą różnorodność dialektalną wykazuje wariant spalski - 10 dialektów (nie licząc gniazdowskiego i Mesaniny, czasami uznawanych za spalskie dialekty).
Dialekty wariantu spalskiego (metropolitarnego)[]
Dialekt belobreżski[]
- Główny artykuł: Dialekt belobreżski
Dialekt iristoński[]
Dialekt kusański[]
- Główny artykuł: Kusanowie#Dialekt
Dialekt nowospalski[]
Dialekt przymorski[]
Dialekt saparski[]
Dialekt starospalski[]
Dialekt szacki[]
Dialekty wariantu nowoprzymorskiego[]
Pozostałe dialekty[]
Dialekt indyjski[]
Dialekt parsistański[]
Dialekt namirsko-karagski (kugulstański)[]
Gramatyka[]
Rzeczowniki[]
Rodzaje[]
W języku spalskim występują 3 główne rodzaje gramatyczne:
W liczbie pojedyńczej:
- męski: kan, gosudar, całavok, itp.
- żeński: žena, mueva, mat
- nijaki: more, inepto, piaro
W liczbie mnogiej:
- męski: sagi, muža, kana
- żeński: žene, mati, mesi
- nijaki: kanestva, djala, prava
Deklinacja rzeczowników[]
Funkcje i zastosowanie przypadków z przyimkami[]
Nazwa przypadka | Funkcje | Przyimki |
---|---|---|
Mianownik | Forma słownikowa, podmiot zdań przechodnich i nieprzechodnich. Z prepozycją peres wyraża narzędzie lub sposób. | peres |
Dopełniacz | Posiadacz, ponadto bardzo zbliżony do polskiego. | lo (dla), is (z, ze) |
Biernik | funkcje silnie zbliżone do polskiego biernika, ponadto stosowany z prepozycją bes - bez, oprócz. | bes (bez, oprócz), pered (przed), peres (przez, poprzez) |
Celownik | Nieco szerszy od polskiego, gdyż dodatkowo wyraża każdy kierunek do czegoś, w stronę czegoś, oraz stosowany z prepozycją na (także w znaczeniu lokatywnym). Funkcja komitatywna przejęta ze zredukowanego narzędnika. | na (na), s (z) |
Miejscownik | Niemal identyczny z polskim; stosowanie z przyimkiem na uważane za archaiczne. | na (na, arch.), v (w, u), pod (pod), nad (nad) |
Wołacz | Funkcje wywoławcze, forma zawoławcza. |
I. Deklinacja[]
Deklinacja rzeczowników rodzaju męskiego osobowego.
kan - król
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | kan | kana |
Dopełniacz | kanu | kanov |
Biernik | kanu | kanov |
Celownik | kanovi | kanom |
Miejscownik | kanu | kanak |
Wołacz | kane ! | kana ! |
II. Deklinacja[]
Deklinacja rodzaju męskiego nieosobowego ożywionego.
sag - pies
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | sag | sagi |
Dopełniacz | sagu | sagov |
Biernik | sagu | sagi |
Celownik | sagu | sagom |
Miejscownik | sage | sagah |
Wołacz | sage ! | sagi ! |
III. Deklinacja[]
Deklinacja rzeczowników rodzaju męskiego nieożywionego.
kamjan - kamień
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | kamjan | kamjane |
Dopełniacz | kamjana | kamjani |
Biernik | kamjan | kamjane |
Celownik | kamjanu | kamjanom |
Miejscownik | kamjanu | kamjanak |
Wołacz | kamjan ! | kamjani ! |
IV. Deklinacja[]
Deklinacja rzeczowników rodzaju żeńskiego z tematem samogłoskowym
žena - żona
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | žena | žene |
Dopełniacz | ženu | žen |
Biernik | ženu | žene |
Celownik | ženu | ženam |
Miejscownik | ženu | ženak |
Wołacz | ženo ! | žene ! |
V. Deklinacja[]
Deklinacja rzeczowników rodzaju żeńskiego z tematem spółgłoskowym ('po-jerowym').
mat - matka
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | mat | mati |
Dopełniacz | mati | matev |
Biernik | mat | mati |
Celownik | mati | matiam |
Miejscownik | mati | matiak |
Wołacz | mat ! | mati ! |
VI. Deklinacja[]
Deklinacja rzeczowników rodzaju nijakiego.
serdce - serce
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | serdce | serdca |
Dopełniacz | serdca | serdc |
Biernik | serdce | serdca |
Celownik | serdcu | serdcom |
Miejscownik | serdcu | serdcah |
Wołacz | serdce ! | serdca ! |
Przymiotniki[]
Przymiotniki odmieniają się przez przypadki dwoma metodami: własną i rzeczownikową.
Rodzaj gramatyczny przymiotników[]
Przymiotniki odmieniają się przez 3 rodzaje (tylko przez główne).
W liczbie pojedyńczej:
- męski: dobren, veliken, mjakkij
- żeński: dobra, velika, mjakka
- nijaki: dobro, veliko, mjakko
W liczbie mnogiej:
- męski: dobri, velici, mjakci
- żeński: dobre, velike, mjakce
- nijaki: dobro, veliko, mjakko
Deklinacja przymiotników (odmiana własna)[]
I. Deklinacja[]
Deklinacja przymiotników rodzaju męskiego.
mjakkij - miękki
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | mjakkij | mjakci |
Dopełniacz | mjakkega | mjakkov |
Biernik | mjakkega | mjakkov |
Celownik | mjakkomu | mjakkem |
Miejscownik | mjakkem | mjakkov |
Wołacz | mjakkij ! | mjakci ! |
II. Deklinacja[]
Deklinacja przymiotników rodzaju żeńskiego.
mjakka - miękka
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | mjakka | mjakce |
Dopełniacz | mjakkoj | mjakkev |
Biernik | mjakku | mjakce |
Celownik | mjakkoj | mjakkam |
Miejscownik | mjakkoj | mjakkev |
Wołacz | mjakka ! | mjakce ! |
III. Deklinacja.[]
Deklinacja przymiotników rodzaju nijakiego.
mjakko - miękkie
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | mjakko | mjakko |
Dopełniacz | mjakku | mjakkov |
Biernik | mjakko | mjakko |
Celownik | mjakkomu | mjakkom |
Miejscownik | mjakkom | mjakkov |
Wołacz | mjakko ! | mjakko ! |
Stopniowanie przymiotników[]
Przymiotniki podlegają stopniowaniu przez 3 stopnie: równy, wyższy, najwyższy.
Stopniowanie proste[]
- | St. równy | St. wyższy | St. najwyższy |
---|---|---|---|
Spalski | liakkij | liatšij | najliatšij |
Znaczenie | lekki | lżejszy | najlżejszy |
Stopniowanie opisowe[]
- | St. równy | St. wyższy | St. najwyższy |
---|---|---|---|
Spalski | liakkij | ocen liakkij | ocnoj liakkij |
Znaczenie | lekki | bardziej lekki | najbardziej lekki |
Czasowniki[]
Bezokoliczniki[]
Forma niedokonana | Znaczenie | Forma dokonana | Znaczenie |
---|---|---|---|
ideti | iść | pajdeti | pójść |
ližiti | leżeć | paližiti | położyć (się) |
darovati | darować, obdarowywać | padarovati | podarować, obdarować |
kresati | krzesać, ropalać ogień | iskresati | wykrzesać, rozpalić ogień |
sumnovati | marzyć, dumać, rozważać | issumnovati | wymarzyć, wydumać, rozważyć |
Czasy[]
Przeszły dokonany[]
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | jas ispisal | me ispisali |
2. | ti ispisal | ve ispisali |
3. | on ispisal/ona ispisała/ono ispisalo | oni/one ispisali |
Przeszły niedokonany[]
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | jas pisal | me pisali |
2. | ti pisal | ve pisali |
3. | on pisal/ona pisała/ono pisalo | oni/one pisali |
Teraźniejszy[]
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | pisaju | pisame |
2. | pisajes | pisjate |
3. | pisaje | pisu |
Przyszły I[]
Tworzony za pomocą supinum syntetycznego.
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | jas pisatimu | me pisatimame |
2. | ti pisatimes | vi pisatimete |
3. | on/ona/ono pisatime | oni/one pisatimuti |
Przyszły II[]
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | buda pisati | budeme pisati |
2. | budes pisati | budjate pisati |
3. | bude pisati | budu pisati |
Tryby[]
Orzekający[]
Tryb wyrażający normalną czynność.
Generalizujący[]
Wyraża czynność, sytuację bądź zdarzenie o większym znaczeniu dla nadawcy w stosunku do innej akcji wymienionej przez tą osobę.
Czas przeszły dokonany[]
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | jas ispisjel | me ispisjeli |
2. | ti ispisjel | ve ispisjeli |
3. | on ispisjel/ona ispisjela/ono ispisjelo | oni/one ispisjeli |
Przeszły niedokonany[]
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | jas pisjel | me pisjeli |
2. | ti pisjel | ve pisjeli |
3. | on pisjel/ona pisjela/ono pisjelo | oni/one pisjeli |
Teraźniejszy[]
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | pisiju | pisjome |
2. | pisijes | pisijete |
3. | piseje | piseju |
Przyszły I[]
Tworzony za pomocą supinum syntetycznego.
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | jas pisjotimu | me pisjotimame |
2. | ti pisjotimes | vi pisjotimete |
3. | on/ona/ono pisjotime | oni/one pisjotimuti |
Przyszły II[]
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | budja pisati | budjome pisati |
2. | budojes pisati | budojete pisati |
3. | budoje pisati | budoju pisati |
Warunkowy[]
Funkcje takie jak w innych językach słowiańskich. Spalski tryb warunkowy opiera się wyłącznie na formach czasu przeszłego, jednakże bywa stosowany również do wyrażania teraźniejszości i przyszłości.
Czas przeszły dokonany[]
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | jas ispisalda | me ispisalida |
2. | ti ispisalda | ve ispisalida |
3. | on ispisjel/ona ispisałada/ono ispisaloda | oni/one ispisalida |
Przeszły niedokonany[]
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | jas pisalda | me pisalida |
2. | ti pisalda | ve pisalida |
3. | on pisalda/ona pisałada/ono pisjeloda | oni/one pisalida |
Rozkazujący[]
Osoba | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
1. | - | idime |
2. | idi | idite |
3. | nak ide | nak idu |
Strony[]
Strona | Przykład | Znaczenie |
---|---|---|
Czynna | Mat meju dueču. | Matka myje córkę. |
Bierna | Dueča mejta peres mat. | Córka myta przez matkę. |
Zwrotna | Dueča meje sa. | Córka myje się. |
Imiesłowy[]
Imiesłowy przymiotnikowe[]
Czynny przeszły
- prijdivsij - ten, który przyszedł
Czynny współczesny
- idenij - idący
Czynny przyszły
- idjanšij - mający iść
Bierny przeszły
- pasilamen - wzmocniony
Bierny współczesny
- pasilovan - wzmacniany
Bierny przyszły
- pasilovšan - mający być wzmocnionym
Imiesłów przysłówkowy
(tylko czynny, różne formy)
- idjut - idąc
- prijdut - przyjdąc
Rzeczownik odsłowny (Gerund)[]
Forma niedokonana | Znaczenie | Forma dokonana | Znaczenie |
---|---|---|---|
robenjo | robienie | vrobenjo | zrobienie |
jekanjo | jechanie | pajekanjo | pojechanie |
ližinjo | leżenie | paližinjo | położenie |
djarženjo | trzymanie, dzierżenie | vdjarženjo | utrzymanie |
liubenjo | lubienie, kochanie | isliubenjo | polubienie, pokochanie |
Deklinacja gerundialna[]
borbenjo - walczenie
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | borbenjo | borbenja |
Dopełniacz | borbenja | borbenij |
Biernik | borbenjo | borbenja |
Celownik | borbenju | borbenjom |
Miejscownik | borbenju | borbenjak |
Wołacz | borbenje ! | borbenja ! |
Zaimki[]
Zaimki osobowe[]
Osoba | l. pojedyńcza | Osoba | l. mnoga |
---|---|---|---|
1. | jas | 1. | me |
2. | ti | 2. | ve |
3. | on/ona/ono | 3. | oni/one |
Deklinacje zaimków osobowych[]
Deklinacja zaimków jas - ja oraz me - my.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | jas | me |
Dopełniacz | men | nos |
Biernik | men | nos |
Celownik | meni | nom |
Miejscownik | men | nos |
Wołacz | - | - |
Deklinacja zaimków ti - ty oraz ve - wy.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | ti | ve |
Dopełniacz | teve | vos |
Biernik | te | vos |
Celownik | tevja | vom |
Miejscownik | tevja | vos |
Wołacz | - | - |
Deklinacja zaimków on - on oraz oni - oni.[]
Zaimek rodzaju nijakiego ono odmienia się w tejże deklinacji tylko w liczbie pojedyńczej.
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | on | oni |
Dopełniacz | jega | jik |
Biernik | jega/ga | jik |
Celownik | jema | jom |
Miejscownik | jem | jik |
Wołacz | - | - |
Deklinacja zaimków ona - ona oraz one - one.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | ona | one |
Dopełniacz | noj | jik |
Biernik | ju/onu | je/one |
Celownik | ji/onoj | jim |
Miejscownik | noj | jik |
Wołacz | - | - |
Zaimki dzierżawcze[]
Rodzaj męski i nijaki[]
Jeden posiadacz[]
Osoba 1.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | moj | moje |
Dopełniacz | mojega/mega | mojik/mik |
Biernik | mojega/mega | moje |
Celownik | mojimu/mimu | mojem/mem |
Miejscownik | mojem/mem | mojik/mik |
Wołacz | - | - |
Osoba 2.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | tvoj | tvoje |
Dopełniacz | tvojega/tvega | tvojik/tvik |
Biernik | tvojega/tvega | tvoje |
Celownik | tvojimu/tvimu | tvojem/tvem |
Miejscownik | tvojem/tvem | tvojik/tvik |
Wołacz | - | - |
Osoba 3.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | jega | jik |
Dopełniacz | jega | jik |
Biernik | jega | jik |
Celownik | jega | jik |
Miejscownik | jega | jik |
Wołacz | - | - |
Wielu posiadaczy[]
Osoba 1.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | nos | nosi |
Dopełniacz | nosu | nosik |
Biernik | nosu | nosik |
Celownik | nosimu | nosim |
Miejscownik | nosim | nosik |
Wołacz | - | - |
Osoba 2.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | vos | vosi |
Dopełniacz | vos | vosu |
Biernik | vosu | vosik |
Celownik | vosimu | vosim |
Miejscownik | vosim | vosik |
Wołacz | - | - |
Osoba 3.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | jik | jik |
Dopełniacz | jik | jik |
Biernik | jik | jik |
Celownik | jik | jik |
Miejscownik | jik | jik |
Wołacz | - | - |
Rodzaj żeński[]
Jeden posiadacz[]
Osoba 1.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | moja | moje |
Dopełniacz | moju | mojik/mik |
Biernik | moju | moje |
Celownik | moju | mojam |
Miejscownik | moju | mojik |
Wołacz | - | - |
Osoba 2.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | tvoja | tvoje |
Dopełniacz | tvoju | tvojik/tvik |
Biernik | tvoju | tvoje |
Celownik | tvoju | tvojam |
Miejscownik | tvoju | tvojik |
Wołacz | - | - |
Osoba 3.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | ji | ji |
Dopełniacz | ji | ji |
Biernik | ji | ji |
Celownik | ji | ji |
Miejscownik | ji | ji |
Wołacz | - | - |
Wielu posiadaczy[]
Osoba 1.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | nosa | nose |
Dopełniacz | nosu/nosoj | nosik |
Biernik | nosu | nose |
Celownik | nosu/nosoj | nosam |
Miejscownik | nosu/nosoj | nosik |
Wołacz | - | - |
Osoba 2.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | vosa | vose |
Dopełniacz | vosu/vosoj | vosik |
Biernik | vosu | vose |
Celownik | vosu/vosoj | vosam |
Miejscownik | vosu/vosoj | vosik |
Wołacz | - | - |
Osoba 3.[]
Nazwa przypadka | l. pojedyńcza | l. mnoga |
---|---|---|
Mianownik | jik | jik |
Dopełniacz | jik | jik |
Biernik | jik | jik |
Celownik | jik | jik |
Miejscownik | jik | jik |
Wołacz | - | - |
Zaimki liczebne[]
Zaimek liczebny | Znaczenie |
---|---|
mnaga | wiele, dużo, mnogo |
skela | ile |
tela | tyle |
malo/mala | mało |
Przymiotniki zaimkowe[]
Przymiotnik | Znaczenie |
---|---|
oba | oba, obaj, obie, oboje |
calen | cały |
sam | sam |
nekij | jakiś |
cegij | czyjś |
takoj | taki |
Zaimki względne i pytające[]
Zaimek | Znaczenie |
---|---|
kto | kto |
što | co |
katarega | czyj, którego |
kataroj | który |
kak | jak |
kakoj | jaki |
kaka | jaka |
kako | jakie, jacy |
zašto | dlaczeo, czemu |
gde | gdzie, dokąd, którędy |
kuda | dokąd |
iskuda | skąd |
seda | teraz |
nigda | nigdy |
kagda | kiedy |
vsigda | kiedyś |
dali | czyżby, czy aby |
Zaimki nieokreślone[]
Zaimek | Znaczenie |
---|---|
ktot | ktoś |
štot | coś |
každen | każdy |
nikto | nikt |
ništo | nic |
nikoj | żaden |
nikoja | żadna |
sikren | pewien |
vsicen | ktokolwiek, jakikolwiek, dowolny |
da kto nigda | żeby ktoś nigdy |
da što nigda | żeby coś nigdy |
Zaimki wskazujące[]
Zaimek | Znaczenie |
---|---|
aten | ten |
ata | ta |
ato | to |
ten | tamten |
ta | tamta |
to | tamto |
isten | ten sam |
ista | ta sama |
isto | to samo |
prato | przeto, dlatego |
eti | ci |
ete | te |
pute | tędy |
ošce | dotąd |
tener | odkąd |
attuda | stąd, stamtąd |
tuk | tu, tutaj |
Spójniki[]
Spójnik | Znaczenie |
---|---|
i | i |
iž | że |
zaš/zašt/zašcot | bo, bowiem, albowiem |
ili | lub, albo |
kedi | gdy |
jesli | jeśli |
ako | gdyby |
kagda | ilekroć |
skela raza | ile razy |
togavo | tylekroć |
vsižo | chociaż |
eno | tylko |
da | by, aby, żeby |
ižeda | ażeby |
ili eno | lub tylko |
ili pratoda | lub dlatego że |
ako eno | gdyby tylko |
nem | nim |
proždo | zanim |
sato | zatem |
pak | aż, póki, do tej pory |
skoro | wnet |
sraza | od razu, natychmiast |
no | ale, lecz |
ali | ale, lecz |
jeslida | jeśliby |
ili da | lub że |
skoda | jakby |
posle etoga | po tym |
tjoža | także, również |
prosud | przecież |
sušco | zwłaszcza |
sušco at | zwłaszcza że |
tada | wtedy, wtenczas |
než | niż |
nežda | niżby |
uže | już |
pojže | później |
tak | więc |
cako | nawet |
alida | byleby |
Partykuły[]
Partykuła | Znaczenie |
---|---|
njet | nie |
nie | nie (przeczenie czasownika) |
da | tak |
može | może |
da | by, oby, aby |
ižeda | ażeby |
ižda | żeby, iżby |
sti | czy |
dali1 | czy |
kakli | jakim sposobem |
takli | czyli |
sraza | od razu, natychmiast, nagle |
1Partykuła archaiczna
Słowotwórstwo[]
Prefiksy[]
Prefiks | Znaczenie |
---|---|
do- | do- |
is- | z-, wy-, za- |
na- | na- |
nad- | nad- |
ob- | ob- |
at-- | od- |
pa- | po- |
pad- | pod- |
pere- | prze- |
raz- | roz- |
v- | w-, u- |
pri- | przy- |
Przykładowy tekst[]
Ovca i konji (Owca i konie)
"Na tepu ovca, katara bes sorst konji pavidjela; jeden tjažkij vuez tjagnal, vtaren bolzan kovceg dvigal, a treten całavoku vjezl harvo. Ovca rakla konjom: "Serdce men bueluje, kedi vidjut kak całavok konjom djalati kazuje." Konji atvestili: "Sluši, ovco, serdca nos bueleju, kedi vidjome kak całavok bere tvoju serst na gislemok lo sebe. Paslušut atu vueju, ovca peres ravninu pabižila."
Słownictwo[]
- Główny artykuł: Słownik spalsko-polski