| |||||
Motto: "Моя надежда пока сувляю" Póki oddycham, mam nadzieję | |||||
Język(i) urzędowy(e) | wiatycki | ||||
Stolica | Biełaszyr (Белаширь) | ||||
Największe miasto | Sarańsk (Саранскъ) | ||||
Ustrój Prezydent
|
republika Ludmiła Batariewa (Людмила Батарева) | ||||
Powierzchnia - całkowita - woda (%) |
1 753 000 km² 2,1 | ||||
Populacja - 2008 - gęstość zal. |
105 120 000 osób 60 os./km² | ||||
Waluta | ałtyń (ALT )
| ||||
Strefa czasowa - lato |
UTC UTC | ||||
Strefa czasowa - lato |
{{{scz1}}} UTC{{{scz2}}} | ||||
Powołanie Ludowej Republiki Wiatki |
1920 | ||||
Hymn państwowy | Саранский Кебэрь | ||||
Kod ISO | VY | ||||
Nr kierunkowy | +
| ||||
Etnonim - polski - lokalny |
Wiatycz, Wiatyjka Вятиець, Вятийка | ||||
Ludowa Republika Wiatki (wiat.: Шинная Республика Вятка), Wiatka - państwo słowiańskie.
Nazwa[]
Istnieją dwie hipotezy pochodzenia nazwy:
- od Wiaczesława, mitycznego założyciela plemienia Wiatyczów
- od indoeuropejskiego *ven-t, «mokry»,
W różnych językach[]
Język | Krótka nazwa | Pełna nazwa | Nazwa języka | Nazwa stolicy |
---|---|---|---|---|
Język angielski | Vyatka | People's Republic of Vyatka | Vyatish | Belashir |
buniewski | Viatka | Republika za Ludove za Viatka | vietejská poslávnost | Belášir |
język gardneński | Veþka | Raðná Liðosprava Veþka | veckú jǿsyk | Belǽskir |
Język grecki | Βιάτκα | Λαϊκή Δημοκρατία της Βιάτκας | Βιατική γλώσσα | Μπελάσιρ |
Język gwandalijski | Viatiquia | Republica Popular da Viatiquia | lengua viatica | Belaxir |
Język hiszpański | Viatca | República Popular de Viatca | idioma viatico | Belájir |
Język kalderański (płd.) | Viatquia | Republica Popolara de Viatquia | léngua viatica | Belachir |
Język kalderański (płn.) | Viat | Republica Popolara de Viat | lénhua viatica | Belaxir |
Język keralijski | Vjatika | Vjatikan taassauvaulti | vjatikana keili | Belausir |
Język krabacki | Вятка | Рэспублика Вятыцка | Езык вятыцки | Балашыр |
Język macedoński (magedonego) | Viadigia | Republica Popular di Viadigia | lengua viadigiana | Belajir |
Język mantryjski | Vatashin | Rehshpublika Populara Vatshinol | Vatska Lenga | Belashiir |
Język nahuatl | Wiatka | Tlākatlahtokayōtl Āltepēwah Wiatka | Wiatkatlahtolli | Pelāxilli |
Język niemiecki | Wjatka | Volksrepublik Wjatka | wjatische Sprache | Belaschir |
Język nordkapski | Vétland | Folklydveldid Vétland | vétlandsk språg | Belasír |
Język polski | Wiatka | Ludowa Republika Wiatki | język wiatycki | Biełaszyr |
Język rodzki | Vetka | Ludåve Ludestvo Vetki | vetsku jezuk | Bilašir |
Język romański | Veat | Republica Poporară Vetă | linyua vetă | Belaşir |
Język rzemski (klas.) | Humidia | Res publica populi Humidiae | lingua Humidica | Albostorum |
Język rzemski (współ.) | Viatiquia | Respublica Populara Viatiquie | lingua viatica | Belasirum |
Język spalski | Vjatka | Naredno Rečpavsednestvo Vjatku | vjatitsken jazik | Belošir |
Język swealandzki | Wjatken | Folkrepubliken Wjatken | wjatſka ſpråk | Belaſjir |
Język turecki | Viyatka | Viyatka Halk Cumhuriyeti | Viyatkaça | Belaşır |
Język wielkopolski | Wjatka | Fòlkyẑ Republika Wjatki | wjatyẑ ŝproch | Bjełaŝyr |
Język worani | Wendastan | Da Wendastan Anghukorszahan | wendi żebe | Beraszil |
Język zagorski | Вьятка (Vüjatka) | Лудна Лудовъна за Вьятка (Ludna Ludovïna za Vüjatka) | вьяецки погвар (vüjacki pogvar) | Белошир (Belošir) |
Ustrój[]
Wiatka jest republiką prezydencką. Prezydent, będący równocześnie szefem rządu, jest wybierany w tajnym głosowaniu, w powszechnych, równych i bezpośrednich wyborach na pięcioletnią kadencję. Obecnie tę funkcję pełni Ludmiła Batariewa Людмила Батарева. Oprócz preezydenta, w wyborach wybiera się też przewodniczącego Sądu Najwyższego, Prokuratora Generalnego (któremu podlega też Policja) oraz gubernatorów poszczególnych guberni.
Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy, dwustuosobowy parlament - Duma. Kadencje posłów oraz terminy wyborów są różne w różnych guberniach. Obecny skład:
- 114 posłów - Partia Ludowo-Demokratyczna, Шинно-демократическая Партия - socjaldemokraci,
- 68 posłów - Związek Republikański, Республиканский Связь - konserwatyści,
- 16 posłów - Liga Wolności, Чемыя Свободы - liberałowie,
- 2 posłowie niezrzeszeni,
Geografia[]
Wiatka położona jest w centralnej Jaruzji. Od południowego-zachodu graniczy z Dynezją, od wschodu ze Spalskiem, od północy z Kazachstanem, od północnego zachodu z Kugulstanem, zaś od wschodu z Halickiem oraz Euskadią. Można wyróżnić sześć głównych regionów kraju:
- Dolna Wiatka, nadmorski, nizinny część kraju, o klimacie śródziemnomorskim przechodzącym w umiarkowany,
- Górna Wiatka, wschodni płaskowyż o klimacie umiarkowanym, w głębi kraju kontynentalnym, w przeszłości porośnięty gęstymi lasami. Obecnie przemysłowe centrum Wiatki.
- Góry Dżurgańskie, położone na północy najwyższe pasmo górskie kraju (najwyższy szczyt: Tałbasz Талбашь 5244 m n.p.m.).
- Zurgadia, centralnie położony step, klimat umiarkowany kontynentalny.
- Pustynia Akbusz, przez którą biegnie granica wiatycko-spalska.
- Gnazdowszczyzna, nadmorski region graniczący ze Spalskiem, zamieszkały przez Gnazdowszczyków,
Podział administracyjny[]
Wiatka dzieli się na cztery gubernie, jedną generałgubernię, jedną gorodgubernię i jedną republikę. Dodatkowo gubernie dzielą się na obwody:
- Gubernia Dolna Wiatka (Губерния Нижная Вятка), Igoriewo (Игорево):
- obwód szułżyński (Шулжинский вобласть), Szułży (Шулжи),
- obwód igoriewski (Игоревский вобласть), Igoriewo (Игорево),
- obwód wołkowski (Волковский вобласть), Wołkowsk (Волковскъ),
- obwód nowobarałski (Новобаралский вобласть), Nowobarałsk (Новобаралскъ),
- obwód czarapański (Чарапанский вобласть), Czarapańsk (Чарапанскъ),
- Gubernia Górna Wiatka (Губерния Выжная Вятка), Sarańsk (Саранскъ):
- obwód sarański (Саранский вобласть), Sarańsk (Саранскъ),
- obwód czemziński (Чемзинский вобласть), Czemzinka (Чемзинка),
- obwód orłowski (Орловский вобласть), Orłowsk (Орловскъ),
- obwód jukanżański (Юканжанский вобласть), Czarna Jukanża (Чёрная Юканжа),
- obwód jermakowski (Ермаковский Вобласть), Jermakino (Ермакино),
- Gubernia Zurgadia (Губерния Зургадия), Zapadnaja (Западная):
- obwód zapadnajski (Западнайский вобласть), Zapadnaja (Западная),
- obwód lipiecki (Липецкий вобласть), Lipieck (Липецкъ),
- obwód daramajewski (Дарамаевский вобласть), Daramajewsko (Дарамаевско),
- Gubernia Dżungaria (Губерния Ђунгария), Władydżungarsk (Владыђунгарскъ),
- obwód władydżungarski (Владыђунгарский вобласть), Władydżungarsk (Владыђунгарскъ),
- obwód kazachski (Казаксий вобласть), Kostanaj (Костанай),
- obwód kabardyjski (Кабардийский вобласть), Kyćlan (Кичльан),
- Gorodgubernia Biełaszyr (Городгубенрия Белаширь), Biełaszyr (Белаширь),
- Generałgubernia Gnazdowszczyzna (Енералгуберния Гназдовскъерь),
- Republika Akbusz (Республика Акбушь), Adrasmon (Адрасмона),
Ludność[]
Według szacunkowych danych Głównego Urzędu Statystyki, główną grupą etniczną Wiatki są Wiatycze i mniejsze ludy słowiańskie (np. Kozacy Dżungarscy), stanowiący blisko 76% populacji. Drugą pod względem liczby ludności grupą są ludy irańskie (ok. 8%), głównie Tadżycy. Wiatkę zamieszkują też ludy turkijskie, głównie Kazachowie (ok. 6%). Te trzy grupy etniczne są ze względów historycznych bardzo wymieszane i często trudno jednoznacznie określić przynależność do którejś z narodowości, choć Wielka Wojna spowodowała wzrost nacjonalizmu u Tadżyków. Największy odsetek ludów irańskich posiada autonomiczna Republika Akbusz, zaś ludów turkijskich - Dżungaria. Inaczej sprawa ma się z dwoma innymi mniejszościami narodowymi, Gnazdowszczykami (ok. 2-3%) i Dynezyjczykami (1-2%). Nie zostały one zasymilowane i przejawiają tendecje separatystyczne. Gnazdowszczycy zamieszkują prawie wyłącznie Gnazdowszczyznę, zaś Dynezyjczycy pogranicze wiatycko-dynezyjskie. Część populacji stanowią też emigranci z biedniejszych krajów Jawii, zwłaszcza z Dżaranu, Indii czy Nowego Przymorza.
Struktura etniczna ma przełożenie na wyznawaną religię. Najpopularniejsze, zwłaszcza wśród Wiatyczy, jest reformowane prawosławie, duża część Tadżyków wyznaje zaroastryzm, a niektóre ludy turkijskie tengryzm. Gnazdowszczycy oraz Dynezyjczycy to prawie wyłącznie ortodoksyjni prawosławni. Wiatka jest mocno zlaicyzowana, duża część ludności określa się jako ateiści. Coraz popularniejszy jest też buddyzm.
Historia[]
IX w. - na terenie Górnej Wiatki powstaje związek plemienny Wiatyczów
987 - Wiatycze przyjmują chrzest
XIII w. - najazd plemion tureckich niszczy państwo Wiatyczy
XIV-XV w. - Biełaszyr jednoczy Górną i Dolną Wiatkę
1483 - kniaź Biełaszyra Batyr II zrywa zależność lenną od Chanatu Sarajskiego i ogłasza się Carem Wiatyczów
XV-XVI w. - opanowanie Zurgadii
1551-60 - okupacja Spalska
XVII w. - popularność zdobywa reformowane prawosławie, okres niepokojów religijnych
1706 - car Nikone II uznaje reformowane prawosławie za religię państwową
1740-60 - reformy cara Swietosława III, zniesienie pańszczyzny
1775 - podbój Halicka
1820-26 - podbój Dżungarii
1843 - Kazachstan staje się protektoratem Wiatki
1857 - powstaje pierwsza we Wiatce linia kolejowa
1862 - I Wojna Akbuszańska, Wiatycze zdobywają Akbusz i Gnazdowszczyznę, Halicko uzyskuje autonomię
1904 - fala strajków w sarańskich kopalniach
1906 - podróżnik Batyr Purine (Батырь Пуринъ) zdobywa biegun północny
1919-20 - II Wojna Akbuszańska, utrata zachodniej części Akbuszu
1920 - wybuch rewolucji, ustanowienie republiki, odłączenie się Gnazdowszczyzny i Halicka
1921 - stłumienie powstania bolszewików
1922-24 - reforma rolna, nacjonalizacja dużej części przemysłu
1922 - aneksja Gnazdowszczyzny
1923 - pierwsze wolne wybory prezydenckie wygrywa O. Sulejmanowicz (О. Сулейманович)
1925-29 - Narodowa Kampania Industrializacji, budowa stoczni w Biełaszyrze
1927 - odkrycie złóż ropy w Akbuszu
1930 - uchwalenie tzw. Konstytucji Styczniowej
1935-43 - Wielka Wojna, koalicja Wiatki, Kolaszyna, Worastanu i Kugulstanu pokonuje Spalsko
1939-40 - oblężenie Biełaszyra
1944 - utworzenie autonomicznej Republiki Akbuszu
1984-95 - rebelia Gnazdowszczyków
1986 - członek-założyciel ŚJSG
2002 - wprowadzenie nowej, wspólnej z Kazachstanem i Euskadią waluty — ałtynia
2005 - naukowcy z Politechniki Wołkowskiej jako pierwsi na świecie klonują ssaka: barana Daragane
Do rozwinięcia po uzgodnieniu linii czasu z pozostałymi krajami Panslawii.
Kultura[]
Literatura[]
Dużą popularność zdobyły „Byliny braci Gieriemietiew”, zbiór baśni i podań zebranych na początku XIX wieku. Lata 50. XX wieku to okres pojawienia się literatury science-fiction, głównymi postaciami tego nurtu są Radomir Wielikogorodskij („Latopisy marsjańskie”, „Strażak”), Grigorij Jegine („Miasto wariacji bez powtórzeń”), Kadyr Wieniegiew („Kołyska dla kota”) czy Nadia Kierisowa („Gwandalscy żebracy”). Z Wiatki pochodzi pisarz Timur Penczine (Тимурь Пенчинъ), znany ze swej powieści Masza i Dyszka.
Kuchnia[]
Szeroko znana, głównie dzięki knajpom otwieranym przez wiatyckich emigrantów, jest narodowa kuchnia, a zwłaszcza potrawy z ryżu, m.in. ryżownik, Режовникь, (w krajach niesłowiańskich znany też pod nazwą risotto) i pilaw sarański, oraz dania rybne.
W Górnej Wiatce pija się przede wszystkim piwo, głównie importowany Porter Bałthycki, oraz wódkę żytnią. W Dolnej Wiatce większą popularnością cieszą się kolaszyńskie wina, zaś w Zurgadii i Akbuszu — kumys.
Sport[]
Najpopularniejszymi dyscyplinami sportowymi są jumurtoczka (rugby), tenis stołowy, wyścigi konne i sambo.
Muzyka[]
Wiatka nie jest muzyczną potęgą, ale jest mocna w muzyce elektronicznej, a najpopularniejszymi wykonawcami są Iwane Michaiłe Żbanow, grupy Silostanica oraz Durnyje Żłamy.
Armia[]
Siły zbrojne Wiatki liczą 500 tysięcy żołnierzy, w tym 180 tysięcy poborowych. Od stycznia 2010 roku Wiatyckie Siły Zbrojne będą składać się z:
- Armii, w skład której wchodzić będzie piechota, artyleria, żandarmeria, jednostki zmotoryzowane, pancerne, inżynieryjne, łącznościowe, logistyczne i tzw. lekkie lotnictwo. Łączna liczebność miałaby wynosić 180 tys. żołnierzy.
- Marynarki wraz z lotnictwem morskim, strażą przybrzeżną, piechotą morską i oddziałami portowymi (45 tys. żołnierzy),
- Lotnictwa, w tym obrony przeciwlotniczej i spadochroniarzy, a także wojskowych członków programu kosmicznego (55 tys. żołnierzy),
- Korpusu Ekspedycyjnego - 30 tys. żołnierzy. W przeciwieństwie do reszty wojsk, KE nie będzie mógł być użyty na terytorium Wiatki, zajmować będzie się wyłącznie misjami zagranicznymi (obecnie tylko Lubacz).
W sumie 310 tysięcy żołnierzy zawodowych. Na szczebel guberni zostanie przeniesiona paramilitarna Armia Ludowa, w skład której będą wchodziły: obrona cywilna, straż pożarna oraz miejska, jednostki prewencji, drogówka, służba więzienna i celna, ratownictwo medyczne.
Szkolnictwo[]
System kształcenia we Wiatce jest bezpłatny (łącznie z przyborami szkolnymi), obowiązkowy dla osób w wieku od 6 do 16 lat. Dla dzieci w wieku do 5 lat dostępne są żłobki. Każdy zakład pracy zatrudniający powyżej 20 osób musi mieć darmowy żłobek, niekoniecznie na terenie firmy.
Dzieci w wieku lat sześciu przyjmowane są do 7-letniej podstawówki, następnie w wieku trzynastu lat mogą wybrać trzyletnią szkołę zawodową (a później pracę lub dwuletnią szkołę uzupełniającą, po której można uczęszczać do szkoły średniej dla dorosłych), lub pięcioletnią szkołę średnią.
W szkole średniej istnieją przedmioty obowiązkowe: literatura jaruzyjska, dwa języki obce nowożytne (najczęściej worani i mantryjski), matematyka, fizyka i chemia, historia i system polityczny Wiatki, geografia, biologia oraz w-f. Na zakończenie szkoły średniej zdaje się egzamin z wszystkich przedmiotów obowiązkowych naraz: jest to test składający się z kilkuset pytań z różnych dziedzin wiedzy. Nie ma ściśle określonego limitu czasu, najczęściej przyjmuje się, że można pisać od rana do zapadnięcia zmroku.
Szkoły posiadają przedmioty profilujące: może to być np. rysunek techniczny, laboratorium chemiczne, historia starożytna czy hodowla trzody chlewnej. Te przedmioty zdaje się na bieżąco i nie pojawiają się na egzaminie końcowym, choć wpływają na promocję do następnej klasy. Kwalifikacje zawodowe są niezależne od wykształcenia, można je uzyskać po zdaniu egzaminu certyfikującego, organizowanego w zależności od branży przez cechy rzemieślnicze, związki zawodowe lub urzędników Ministerstwa Gospodarki.
Szkolnictwo wyższe także jest bezpłatne, nie istnieją uczelnie prywatne. Nie ma habilitacji, dostępne stopnie to bakałarz (inżynier w przypadku nauk technicznych), magister i doktor. Profesor to tytuł czysto funkcyjny i oznacza kierownika katedry lub instytutu naukowego.
Na wszystkich szczeblach, z wyjątkiem szkolnictwa wyższego, istnieją szkoły tadżycko-, gnazdowsko- i kazaskojęzyczne, przeznaczone dla mniejszości narodowych. Nie ma szkół mantryjskojęzycznych, gdyż Dynezyjczycy w większości bojkotują nauczanie mantryjskiego w ortografii kolaszyńskiej, zadowalając się kształceniem domowym lub prywatnym.
Według wiatyckiego Ministerstwa Oświaty:
- 5% populacji nie ma żadnego wykształcenia (nie skończyło podstawówki do 16 roku życia lub nigdy jej nie zaczęło).
- 20% ma wykształcenie zawodowe lub podstawowe
- 20% ma wykształcenie średnie
- 35% ma tytuł bakałarza/inżyniera
- 20% ma tytuł magistra lub wyżej
Szacuje się, że analfabetyzm wynosi około 4%.
Gospodarka[]
PKB Wiatki wynosi 4 270 mld ₳ (40 600 ₳/os. [1]). Struktura wytwarzania PKB wygląda następująco: rolnictwo 3,1%; przemysł 32,2%; usługi 64,7%.
Długie rządy Partii Ludowo-Demokratycznej, opierającej się na doktrynie Domu Ludowego, spowodowały, że - mimo reform przełomu lat 80. i 90. - we Wiatce istnieje państwo opiekuńcze - wysokie podatki, koncesje, normy i regulacje. Aby uniknąć biurokracji, zrezygnowano całkowicie ze składek celowych, np. nie ma osobnej składki emerytalnej czy rentowej, ubezpieczenia zdrowotnego itp., wszystko jest finansowane bezpośrednio z budżetu, czyli przez wyższe podatki dochodowe i cła. W tym samy celu uproszczono i złagodzono kryteria przyznawania pomocy, przez co większość obywateli korzysta w jakimś stopniu z pomocy państwa - dzięki temu taki model gospodarczy wciąż cieszy się poparciem.
Rolnictwo[]
Rolnictwo odgrywa coraz mniejszą rolę. W Dolnej Wiatce dominują sztucznie nawadniane uprawy ryżu, oprócz tego uprawia się też pszenicę, ziemniaki, warzywa i owoce cytrusowe. Na stepach Zurgadii rozwinęła się hodowla bydła oraz owiec, jak również uprawy bawełny. Wiatka posiada liczną flotę rybacką, oprócz tego popularna jest hodowla ryb śródlądowych.
Surowce naturalne[]
W Górnej Wiatce znajdują się bogate złoża żelaza, miedzi, chromu, siarki, niewielkie złoża węgla kamiennego, boksytów, uranu i złota. Na pustyni Akbusz wydobywa się ropę naftową, jednak wydobycie nie zaspokaja potrzeb energetycznych kraju.
Przemysł[]
Wiatka posiada silnie rozwinięty przemysł wydobywczy, metalurgiczny i hutniczny, a także włókienniczy, elektroniczny, chemiczny i stoczniowy. W ostatnich latach władze rozwijają energetykę jądrową.
Eksport[]
Głównymi towarami eksportowymi Wiatki są: stal, tekstylia, statki, ruda żelaza, miedź, urządzenia elektroniczne i AGD, ryby. Najlepiej rozpoznawanymi wiatyckimi markami są pralki Vyatka (Вятка), telefony komórkowe Yerikovich (Ерикович) i obuwie Голубая Ленточка (nazwa eksportowa Golen).
Import[]
Z powodu małej ilości surowców energetycznych, Wiatka zmuszona jest do importowania dużej ilości ropy naftowej, gazu ziemnego oraz węgla kamiennego. Importuje się również maszyny, żywność oraz chemikalia.
Szablon:Przypisy
Kraje oficjalnie przyjęte
Bałtyki • Bilia • Gardna • Halicko • Krabacja • Leukozja • Lubacz • Namsza • Prusenia • Republika Słowska • Rodzka • Selewia • Spalsko • Swenia • Szindadia • Szlawsko • Weneda • Wiatka • Zagórze • Zimka
Kraje starające się o członkostwo
Balcer • Romania
Balcer* • Bałtyki • Bilia • Bursztynowe Wybrzeże • Dżaran • Dynezja • Euskadia • Farez • Galia • Gardna • Gronland • Gruzja • Gudziajpur • Halicko • Imperia • Indie • Kazachstan • Keralia • Khalistan • Kolaszyn • Krabacja • Kugulstan • Kutiguria • Leukozja • Lidocja • Lubacz • Lutyzania • Macedonia • Merezja • Morynia • Namsza • Parsistan • Księstwo Piszyńskie • Płn. Półwysep • Prusenia • Republika Słowska • Romania • Selewia • Spalsko • Strandland • Swenia • Szindadia • Szlawsko • Taonia • Tocharstan • Ujguria • Uspa* • Weneda • Wiatka • Wolne Miasto Rzem • Worastan • Zagórze • Zimka
*) Balcer i Uspa są nieuznawane przez część państw Jaruzji
- ↑ Całkowity PKB jest porównywalny z "naszymi" Brazylią lub Włochami, zaś w przeliczeniu na osobę z Republiką Czeską