Prisztina

Tirane Varimom Prishtine
Flaga miasta wydzielonego Prisztina
Język urzędowy	kencyrlski
Stolica	Prisztina
Gebiter	Marit Dekunu
Gminy	nie dotyczy
Powierzchnia	67,6 km²
Ludność (2007)	579 858
Gęstość zaludnienia	8 577,8 os./km²
Kod regionu	PR

Prisztina albo Miasto Wydzielone Prisztina (kenc. Prishtine, Tirane Varimom Prishtine, TV Prishtine) to region wydzielony miasta Prisztina, położony w środkowo-wschodniej części kraju, graniczący z Republiką Serbską. Miasto wydzielone składa się z 5 dzielnic (tylko Prisztina), natomiast mieszkańcy wsi znajdujących się na terenie regionu korzystają z urzędu miejskiego.

Historia

Główny artykuł: Historia Prisztiny

Historia miasta Prisztina zaczyna się mniej więcej w XII wieku w południowej części dzisiejszego miasta, gdzie to Serbowie założyli gród Kotoša (Kotosh). Położony on był nad brzegiem rzeki Prishtevki, którą wówczas miała w tym miejscu zakole tuż przed ujściem do niej drugiej, płynącej wzdłuż południowej granicy miasta do dziś rzeczki. Umiejscowić go można w rejonie dzisiejszego nasypu torów kolejowych. Później, bo w XIV i XV wieku w granicach dzisiejszego miasta powstały jeszcze dwie wsie: Išteja (Ishtevi) oraz Eltera.

Gród Kotosh z czasem przerodził się w miasto z niewielkim ryneczkiem, położonym na północ od grodu, otoczonym wałem ziemno-drewnianym. Około 1380 roku istniała także cerkiew przy centralnym placyku, która dziś już nie istnieje (spalona w 1647 roku, odbudowana w innym miejscu). Do serbskiego miasteczka zaczęli wkrótce przybywać kencyrlscy chłopi oraz robotnicy z sąsiednich miejscowości: Gratanishu i Orlovitshu, rosła liczba ludności kencyrlskiej. W 1517 roku wielu z nich osiadło w założonym dla miasta nowym podgrodziu - Fliqaj, położonym wówczas po drugiej stronie rzeki.

Samorząd

Samorząd wydzielonego miasta Prisztina jest zorganizowany inaczej od pozostałych regionów w krajów. Region wydzielonego miasta jako całość dzieli się na teren municypalny (właściwe miasto Prisztina) oraz na teren podmiejski, w skład którego wchodzi kilkanaście wsi należących do regionu wydzielonego miasta. Miasto dzieli się na pięć dzielnic, każda z nich posiada swój własny urząd dzielnicy (kenc. amt kotekej), natomiast tereny podmiejskie podlegają bezpośrednio pod urząd miasta (kenc. amt tiranej).

Na czele regionu stoi regionalny gebiter, zwany prezydentem miasta . Oprócz niego miastem-regionem rządzi rada miasta, wybierana w wyborach raz na cztery lata (tak samo jak prezydent). Razem rządzą całym regionem i mają także pewien wpływ na działanie podległych ich rad dzielnic, których jest pięć. Rady te mają jeszcze moc sprawczą, więc mogą decydować i wprowadzać w życie uchwały. Poniżej znajdują się jeszcze rady rejonów dzielnic, które mają tylko moc doradczą. Każda z nich desygnuje jednak minimum jednego radnego do rady dzielnicy.

Rada miasta ma także wpływ na miejscowości podprisztińskie, których jest dziesięć. Tylko jedna z nich jest miejscowością sołecką (Katshikol). Lokalny sołtys jest także przedstawicielem władzy dla dwóch sąsiednich wsi. Pozostałych siedem podlega bezpośrednio urzędowi miasta, mając możliwość doradczą poprzez swojego doradcę w urzędzie miasta.

Rada miasta liczy 50 członków, w tym 5 reprezentantów wybranych przez poszczególne dzielnice.

Podział administracyjny

Prisztina, widziana tylko jako obszar municypalny, dzieli się na pięć dzielnic: Pohaj, Kojtej, Toshvart, Kotosh oraz Centrum. Każda z dzielnic zarządzana jest przez urząd dzielnicy, a konkretniej przez wybieraną radę dzielnicy. Liczba ich członków zależy od dzielnicy. Oprócz tego, najważniejszego podziału, każda z dzielnic dodatkowo jest dzielona na od kilku do kilkunastu rejonów. Oprócz funkcji porządkującej w systemie informacyjnym każdy rejon ma swoją radę, która doradza urzędowi dzielnicy w sprawach związanych z ich okolicą, każda desygnuje także jednego przedstawiciela do odpowiedniej rady dzielnicy. Dlatego też liczba członków każdej z rad różni się i kształtuje następująco:

• Kojtej - rada dzielnicy liczy 26 członków, w tym 6 przedstawicieli desygnowanych przez rejony Fluq, Kojtej, Politehnika, Ishtevi, Korte oraz Vaja-Kontina.
• Pohaj - rada dzielnicy liczy 42 członków, w tym 12 przedstawicieli desygnowanych przez rejony Serkov, Serkov-Ettejes-Sodig, Fabrikas, Bihar, Petshenija, Voj, Vakuj, Tolin, Universitat, Vikach, Fridhof oraz Tario.
• Toshvart - rada dzielnicy liczy 33 członków, w tym 8 przedstawicieli desygnowanych przez rejony Bashkia, Eltera-Kopa, Llitha, Ujtoshvart, Kopa-Milevovo, Toshvart Nordig, Toshvart Sodig oraz Markha-Dexher.
• Kotosh - rada dzielnicy liczy 45 członków, w tym 15 przedstawicieli desygnowanych przez rejony Legion-Kolita, Kotosh, Fliqaj, Ujtilejith, Seshtan, Aksida-Tettejes, Otelul, Bistra, Aksida-Ettejes, Vellthej, Vellthej af Fluqin, Biha, Dardania, Akademija oraz Bileva-Polje.
• Centrum - rada dzielnicy liczy 26 członków, w tym 6 przedstawicieli desygnowanych przez rejony Ministariat-Fluq, Prishtinea, Olttirane, Tishsha, Oxhaj oraz Centro.

Komunikacja

Metro prisztińskie

Główny artykuł: Metro w Prisztinie

Linki zewnętrzne

• Ogólna mapa Prisztiny
• Struktura zagospodarowania przestrzennego w Prisztinie

Podział administracyjny Kencyrli

Erenik: Petshi • Istoki • Klini • Ponoshavi • Dhakovi • Kosovo: Leposaviti • Gazrovei • Vukiti • Obiliti • Podujevi • Drin: Prizhreni • Orahoveki • Dexheri • Shtimleki • Vardeshi • Shkember: Lipejani • Shkembi • Ghalani • Urosaviti • Katshani • Zhertvija: Tetouji • Kamejanei • Zhivatrani • Gurdanuji • Zhertvija-Uji • Prishtine